Inleiding

Volgens Van Dale is een volkstuin “een klein lapje grond, van overheidswege beschikbaar gesteld, waarop door de stadsbewoners voedings- en siergewassen worden geteeld (voor vermaak of als bijvoeding)”.
Men kan zich afvragen of deze omschrijving volledig is. In ieder geval geeft het wel het belangrijkste aspect weer, te weten “het tuinieren”.
Als men een volkstuin wil huren zal men zich er dus terdege van bewust moeten zijn dat de tuin op de eerste plaats komt. Volkstuinen is een actieve recreatie waarbij de werkzaamheden zich niet alleen beperken tot de eigen tuin, maar zich uitstrekken tot het terrein van de gehele tuingroep.

Aan het eind van de 19de eeuw trachtte men de belangen van de arbeidende klasse te bevorderen
door tuingrondverhuring aan werklieden en daarmee gelijk te stellen personen.
Arbeiderstuinen werden uitgegeven tegen matige huur – een noodzakelijke voorwaarde – met de bedoeling, dat de grond door de gebruikers in hun vrije tijd zou worden bewerkt, voornamelijk voor de teelt van aardappelen en groente voor de eigen consumptie.

Toen de oorlog in augustus 1914 uitbrak was het terstond al duidelijk, dat de voedselvoorziening in Nederland moeilijkheden zou gaan ondervinden. Naarmate de oorlog vorderde, nam het gebruik van volkstuinen toe.
Het jaar 1921 was een keerpunt in het gebruik van de volkstuinen. Aangezien er geen direct voedselgebrek meer was, veranderde het karakter van de volkstuin steeds meer in een recreatie-tuin.
Alleen rondom de Tweede Wereldoorlog was de volkstuin nog van grote betekenis voor de voedselproduktie.

De situatie in Alkmaar
Op 27 mei 1942 werd ten huize van de heer Jordaan de eerste bespreking gevoerd om de Volkstuinders van Alkmaar in een vereniging, amateurtuinvereniging Alkmaar en Omstreken, te organiseren.
Voorheen werden aan de Volkstuinders door de gemeente Alkmaar stukjes grond verhuurd a f 2.50 per 100 m2.
De gemeente kon zich niet met een goede voorlichting aan de tuinders belasten zodat verschillende tuinen niet tot hun recht kwamen.

In beheer waren de terreinen aan het Kwakelpad, Piersonstraat en Schaepmankade in totaal ongeveer 12 ha, dat aan ongeveer 800 tuinders was uitgegeven. Voor het jaar 1944 heeft de vereniging 1550 tuinen In beheer welke aan 1000 leden zijn verhuurd. De zaden worden collectief ingekocht. De pacht bedraagt f 3,50 per 100 m2 voor het jaar 1944.

Het complex “DE REKERE” aan de Helderse weg wordt 1954 in gebruik genomen.
Dit terrein kon voor 10 jaar worden ingehuurd. De verwachtingen bestaan dat hier gedurende geruime tijd kan worden getuind zonder dat men bang hoeft te zijn door stadsuitbreiding te worden verdreven.
In het bestemmingsplan van de gemeente is deze locatie voorbestemd voor de bewoners van Alkmaar-Noord.
De Rekere was een oude rivier ten noorden van Alkmaar, die noord-zuid stroomde vanaf de Zijpe, langs de huidige Rekerdijk, richting Kwakelkade. Deze rivier komt al in 1100 voor op oude landkaarten.
Vandaar dat onze tuinvereniging de naam “De Rekere “ kreeg toebedeeld.

Het complex “De Rekere” lag ten noorden van de NZH-busgarage (Connexxion), waar nu het zg. PENdorp ligt (Nuongebouwen). In 1977 werd het complex “De Rekere” verplaatst naar de huidige locatie (31.274 m2 grootte).
Rond 1978 werd het clubhuis gebouwd. Eigenlijk was het een oud schoolgebouw uit Heemskerk.

In 1980 was er een kleine milieuramp op ons tuincomplex. Het aan de overzijde van het Nrd-Hollandskanaal gelegen Amoco-gasdrogerijbedrijf stootte een emissie van rest- en afvalstoffen uit over een deel van de oostkant van ons complex. De vervuilde grond werd afgegraven en nieuwe grond aangevoerd. In datzelfde jaar werden door de gemeente op de natte gedeeltes drainages aangelegd en de grond werd hier en daar verbeterd. Alle tussenpaden werden met gras ingezaaid.

1986 was een dieptepunt met het verpachten van de tuinen. Er was een leegstand van ruim 12000 m2.
Op verzoek van het bestuur werd 6600 m2 tijdelijk uit de pacht genomen. Het pachtgeld was in dat jaar f 61,00 per 100 m2. Daarna werd het biologisch-dynamisch tuinieren opgestart. Tevens mochten de eerste tuinhuisjes op het complex worden geplaatst.

1987 is het jaar, waarin onze tuinvereniging zelfstandig werd met een eigen bestuur. AmateurTuindersVereniging “De Rekere”. De oude vereniging, ATV Alkmaar en Omstreken, werd De Federatie Alkmaar, een overkoepelend orgaan.

De BD-cursussen startten in 1989, de tuinkrant, “Het Evenwicht”, verscheen.Op verzoek van het bestuur werd een aantal bosschages door de gemeente in 1990 aangelegd met een totale oppervlakte van 2000 m2. Dit ter verfraaiing van het complex.

In 1993 werd de buitenkant van ons clubgebouw gerestaureerd.

In 2001 werd Bauk Prophitius erelid van onze vereniging. Jarenlang was hij penning-meester en hij heeft vanaf 1984 de volgende voorzitters: Peter Kuijt, Cees Koning, Harm de Wijn, Arie Kunst, An Griffioen, Wout Benjamin, Teun de Graaf, Theo Marskamp, Ruud Lobbes en Cora Paul met raad en daad bijgestaan.

Ook de volkstuinen hebben in de loop der jaren regelmatig een ander aanzien gekregen.
Ondermeer door het plaatsen van tuinhuisjes en kassen.
Men ging over tot de aanleg van een recreatie- en siertuin. Vervolgens kwam er een periode waarin het kruidenhoekje opgang deed en thans heeft menig volkstuinder weer een moestuin.
Het natuurvriendelijk tuinieren neemt eveneens hand over hand toe.
Daarbij moet opgemerkt worden, dat dit gezien de huidige stand van zaken van ons milieu de juiste richting van het tuinieren is geworden!

Jaap Kranenburg
Bauk Prophitius